Türkiye’de emeklilik sistemi, çalışılan statüye göre maaşlarda büyük farklılıklar yaratıyor. Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, sosyal medya üzerinden yaptığı bilgilendirmede, SSK (4A), Bağ-Kur (4B) ve Emekli Sandığı (4C) kapsamındaki emeklilik maaşlarındaki farklara dikkat çekti. Özellikle prim gün sayısı ve ödeme şekli, emekli aylığında %30’a varan farklara neden olabiliyor.
SON 2520 GÜN KURALI NE ANLAMA GELİYOR?
1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olanlar için emeklilik statüsünü belirlemede son 2520 gün önemli bir kriter olarak kabul ediliyor. Bu kişiler hangi kurumdan emekli olacaklarını, son 7 yıl içinde ödedikleri prim günlerine göre belirliyor. Ancak bu tarihten sonra sigortalı olanlarda, tüm çalışma süresince ödenen toplam prim dikkate alınıyor.
SSK (4A) KAPSAMINDA EMEKLİLİK DAHA MI AVANTAJLI?
SSK’lı çalışanların maaşları, asgari ücretin 4 ila 7,5 katı arasında prim bildirimi yapılması durumunda ciddi şekilde artabiliyor. Bu kapsamda, yüksek prim ödeyen bir SSK emeklisinin aylığı 60 bin TL ile 100 bin TL arasında olabiliyor. SSK sistemi, özellikle yüksek gelirli çalışanlar için emeklilikte avantaj sağlıyor.
BAĞ-KUR (4B) EMEKLİLERİ NEDEN DAHA DÜŞÜK MAAŞ ALIYOR?
Bağ-Kur’lular primlerini kendi cebinden ödedikleri için genellikle asgari düzeyde prim bildirimi yapılıyor. Bu durum da maaşlara yansıyor. En düşük Bağ-Kur emekli maaşı 16.881 TL civarındayken, en yüksek prim ödemelerine rağmen Bağ-Kur emeklilerinin maaşları, SSK emeklilerinden ortalama %30 daha düşük kalıyor.
EMEKLİ SANDIĞI (4C): ESKİ MEMURLARIN AVANTAJI SÜRÜYOR
1 Ekim 2008 öncesi memuriyete başlamış kişiler, 5434 sayılı kanun kapsamında değerlendirilirken, emeklilikte en yüksek maaşı alan grup olarak öne çıkıyor. Gösterge ve dereceye göre değişiklik gösteren memur emekli maaşları, 20 bin TL ile 50 bin TL arasında değişiyor. Hatta düşük derecedeki memurlar bile, SSK veya Bağ-Kur emekli taban maaşının üzerinde aylık alabiliyor.
2008 SONRASI MEMURLARDA EMEKLİ MAAŞI DÜŞÜYOR
1 Ekim 2008 sonrasında göreve başlayan memurlar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında emekli ediliyor. Bu sistemde, ek ödemeler prime dahil edilmediği için emeklilikte alınan maaş daha düşük kalıyor. Özgür Erdursun’a göre, bu fark birçok memur tarafından henüz fark edilmese de emeklilik döneminde büyük bir maaş düşüşü ile karşılaşabilirler.
EYT İÇİN STATÜ SEÇİMİ KRİTİK
Emeklilikte hangi kurumdan (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) emekli olunacağı, EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) için de oldukça önemli. Özellikle son 2520 günün hangi statüde geçtiği, emeklilik maaşını doğrudan etkiliyor.
HANGİ STATÜ EN AVANTAJLI?
SGK uzmanı Erdursun’un değerlendirmesi şu şekilde:
En avantajlı grup: 5434 sayılı yasa kapsamında eski memurlar
İkinci sırada: Yüksek prim ödeyen SSK çalışanları
En az avantajlı grup: Bağ-Kur’lular
Risk altında olanlar: 2008 sonrası memuriyete başlayanlar
EMEKLİLİK PLANLAMASINDA STRATEJİK HAREKET EDİN
Emeklilik maaşının yüksek olması, sadece uzun süre çalışmakla değil; primlerin hangi statüde ve ne kadar ödendiğiyle de doğrudan ilişkili. Bu nedenle özellikle emeklilik öncesi son yıllarda hangi sigorta kolunda çalışıldığı, maaşı ciddi oranda etki ediyor.
